حمام
حاج آقا تراب
حمام حاج آقا تراب (یا حمام دوقلو ) در محله
علی آباد واقع در بافت قدیمی شهر نهاوند قرار
دارد در سر در ورودی این بنا ، کتیبه ای نصب
شده که نام بانی حمام و تاریخ ساخت آن را ،
سال 1230 هجری شمسی در زمان ناصرالدین شاه
قاجار بیان می کند ولی به سبک دوران صفویه
ساخته شده است . علت شهرت آن به حمام دوقلو به
این است که حمام از دوقسمت تشکیل شده قسمت اول
دارای سردینه (حمام سرد ) و گرمینه (حمام گرم
) بزرگ بوده و فقط مورد استفاده رجال ، اشراف
و شاهزادگان قرار می گرفته و قسمت دوم همان
حمام که آن هم به نوبه خود دارای سردینه و
گرمینه بوده ( ولی در ابعاد کوچک ) ویژه افراد
عادی و طبقات پایین جامعه بوده است . بر هلالی
بالای ستون های حمام تصاویر زیبایی از شاهنامه
نقش بسته است ، که گویای داستان جنگ رستم با
دیو سفید است . این تصاویر با هفت رنگ ، صحنه
هایی از داستان شاهنامه را نشان می دهد . که
به طرز ماهرانه ای کاشی کاری شده است . قسمت
رخت کن حمام نیز با گچ بری های اسلیمی ، به
زیبایی تزئین شده است
:
حمام حاج آقا
تراب
در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ثبت
شدهاست. این حمام با صرف هزینهای
بالغ بر ۴۰۰ میلیون ریال به موزه
مردمشناسی تبدیل شده و در روز
جهانگردی افتتاح میشود. بگزارش البرز
به نقل ازمیراث «محمود یاری» مسئول
روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی و
گردشگری استان همدان با اعلام خبر
تبدیل شدن این حمام به موزه گفت: «با
تفکیک دو بخش زنانه و مردانه و تزئین
آنها با ماکتهای مجزا، در بخش مردانه
مراسم شستشو به نمایش گذاشته شده و در
بخش زنانه مراسم حنابندان یک عروس به
تصویرکشیده شدهاست.» وی افزود: « با
افتتاح این موزه در پنجم مهرماه (روز
جهانگردی ) مردم نهاوند و گردشگران
غیر بومی میتوانند بخشهای مهمی از
زندگی مردم پیشین منطقه به همراه آداب
و رسوم و لباسهای محلی را ببینند.»
حمام حاج آقا تراب که در بافت قدیمی
شهر نهاوند قرار دارد از دو بخش
مردانه و زنانه تشکیل شدهاست. بنای
این ساختمان مربوط به دوران قاجار
بوده و یکی از معدود جاذبههای تاریخی
و قابل بازدید در نهاوند است. تزئینات
بین بنا شامل گج بری، کاشی کاری و
نقاشی یکی از نبردهای شاهنامهاست.
این حمام علاوه بر دو قسمت ماکتها
حمام سرد و گرم، حجره شاه نشین و
خزینه نیز دارد
تپه باستانی گیان
این تپه
در 19 کیلومتری جنوب غربی شهر نهاوندو2 کیلومتری سر آب گیان و
درکنار روستایی به همین نام قرار گرفته است و به عنوان یکی از
قدیمی ترین آثارتاریخی ، قابل بازدید و تحقیق می باشد . باستان
شناسان ،قدمت این منطقه را 37 قرن قبل از میلاد مسیح (ع) می دا
نندو مورخان را عقیده بر این است که 5500 تا 5700 سال قبل در
این تپه مردمانی می زیسته ا ند ، که از قوم بومی ایران بوده
اند و تمدنی شبیه به تمدن بین ا لنهرین داشته ا ند ،ولی بعدها
، این قوم تو سط اقوام اروپایی و آسیایی از بین رفته و قوم
جدید تمدن درخشان جدیدی را به وجود آورده اند ،که با تمدن بین
ا لنهرین شباهتی نداشته است .برای اولین بار یکی از مورخین به
نام "هرتسفلد" در تپه : گیان یک نوع سفال منقوشی می بیند ، که
بنا به اظهار وی نمونه هایی از آن سفال را درسال 1936 میلادی
نزد عتیقه فروشان همدان دیده است .لذا چند سال بعد ،موزه لوور
پاریس به پروفسور رومن گریشمن و ژرژکنتو ماموریت میدهد، تا
کاوش های وسیع تری را در این محل انجام دهند این کاوش ها در
سال 1310 انجام شد و نتیجه مطالعات آنها در کتاب "کاوش در تپه
گیان نهاوند "منتشر گردید .او و هیئت همراه ، تپه گیان را تا
عمق 19 متری حفاری نمودند و در نتیجه تحقیقات خود ، به 5 طبقه
با خصوصیات متمایز بر خورد نمودند ، که نشانگر وجود 5 دوره از
تمدن قدیم بود و نشان می داد که این منطقه دارای قدمتی در
حدود5700سال است به شرح زیر :
طبقه پنجم (
دوره هم عصر با تمدن عیلام 5700سال قبل ):قدیمی ترین آن طبقات
بود ، که بین عمق 19 متر و 5/7 متری قرارداشت و در آن سفالی با
زمینه زرد یا سبز کمرنگ با نقوش سیاه به دست آمد، طرح این نقوش
عبارتند از : خطوط هندسی مانند دندانه ، خطوط شکسته ، مثلث
هایی که از یک طرف به هم متصل می باشند ،تبر دو سر ، صلیب مالت
(صلیبی که چهار بازوی آن مساوی است )،لوزی ، چهار خانه و
دوایری که داخل آنها تزئین شده است بعلاوه روی این سفال
موضوع های نباتی نیز نقش شده بود واز چهارده متر به پایین
مارها و ردیف ها یی مرغان آبی و بز کوهی و پلنگ نیز دیده می شد
. در سفال منقوش طبقه پنجم ،گیاهان حد فاصل میان سفال ناحیه
شمال هستند .
طبقه چهارم
(دوره هم عصر با تمدن شوش 5500سال قبل ): از 9 متر تا 5/7 متر
، به زحمت از بالای طبقه پنجم تشخیص داده می شود و مرکب از
گورستان وسیعی است ، که از 117 قبر از قبر ها ، تحت مطالعه
قرارگرفته و شامل سفال منقوش زرد رنگی است که خمیر آن خوب پخته
شده است و گاهی رنگ آن نزدیک به رنگ آجری می شود و نقوش آن
سیاه رنگ ا ست .شکل ها و موضوع نقوش آن چندان متنوع نیست
.مهمترین این ظروف از حیث شکل ،خمره ها ی دهانه گشاد است که
دارای نقش روی گردن و شانه ظرف است . این نقوش عبارت است از
خطوط افقی دندانه دار و خطوط موج دار که بیشتر روی گردن ظرف
است و یک نوار پهن که روی شانه ظرف قرار گرفته ، موضوع نقاشی
ها ، معمولا پرنده و شانه است . ردیف مرغان آبی که پهلوی هم
قرار گرفته اند و نقش شباهت به شانه پیدا کرده اند گاهی نیز یک
عقاب با بالهای باز یا مرغان آبی که در حال شنا نشان داده شده
اند در این طبقه فلزات فراوان است . برنز برای ساختن آب خور ها
و دستبند های باز و سر نیزه ها و تبر هایی که یک طرف آن مارپیچ
است ، بکار رفته . در این طبقه نقره نیز موجود است .
طبفه سوم (دوره
هم عصر با جزایر اژه و بالکان 4000 تا 4500 سال قبل )از 5/7 تا
6 متر قبرهای شماره 83 تا 101، تمدن قبلی مدتی ادامه می یابد و
پس از اندک مدتی روبه زوال می گذارد . سفال قرمز آجری رنگ با
نقش سیاه خصوصا در ظروف سه پایه ای ، تنگهای شکم دار و پایه
دار ، فنجانهای دسته دار، دیزی ها و روغن داغ کن ها ادامه می
یابد . نقوش ، منحصر به مثلث ها ، هاشورها و خطوط افقی موج
دار می باشد . از بین اشیا برنزی ، خنجرها ، سنجاقهای بلندو
ظروف برنزی قابل ذکر می باشد .
طبقه دوم (دوره
آثار بنایی 3400 تا 3800 سال قبل )از 6 تا 4 مترو قبرهای 64 تا
82 شامل : آثار ، ابنیه و ساختمانها می باشد سفال منقوش
هنوزتحت تاثیر سبک سفالهای منقوش دوران پیش از ایران است ظروفی
که خمیرشان زرد مایل به خاکستری است و نقوش سیاه دارند و دارای
اشکال مختلف هستند ، مانند تنگهای شکم دار و پایه دار ، سبد و
فنجان دسته دار مزین به نوارهای چهارخانه و گل پنج پر با
خورشید و غیره . بنابراین در این نقوش که به صورت مجالس ترتیب
داده شده سبک نقش حیوانات ، مجددا مرسوم گردیده است ولی علاوه
بر این سفال ، یک نوع ظروف گلی دیگر نیز پیدا شد ، که از جهاتی
با آن اختلاف دارد ، مانند ظروف و آب خوری هایی که از حیث جنس
خمیر با آن شبیه است و نقوش آنها ، فقط خطوطی افقی است که به
اشکال مختلف نقش شده است . نوع اخیر ، به سفال محدوده بین
النهرین شباهت پیدا می کند در این طبقه فلزات چندان زیاد نیست
و بیشتر شامل پیکانها ، دشنه ها و سنجاقهای بلند بدون سر یا با
سر می باشد .
طبقه اول (
دوره ظهور آهن 3100 تا 3400 سال قبل )از عمق 4 متر به بالا و
قبرهای 1 تا 63 ، سه قشر از آثار دیده می شود در قشر اول که از
همه قدیمی تر بود آب خوری های بلندی قرار داشت ، که منقوش به
خطوط هندسی یا تزئینات دیگر بود مانند مرغابی یا گیاهانی که به
صورت مصنوعی در آمده است این سفال ، با سفال " نوزو" در بین
النهرین شباهت زیاد دارد در قشر وسطی که آن را قشر IB نام
نهاده اند ، سفال بدون نقشی : پیدا شده ، که هیچ شباهتی به
سفال قبلی نداشت . این سفال ، سیاه درخشان یا خاکستری سیاه رنگ
، یا قرمز رنگ است و با سفال گورستان در تپه سیلک قابل مقایسه
است . در قشر جدید، دو قبر پیدا شد . اشیایی که در آن دو قبر
بوده ، شباهت به اشیا قبرهای استان لرستان و گورهای B سیلک
داشت . لازم به ذکر است اشیا پیدا شده در تپه گیان هم اکنون در
موزه لوور پاریس و موزه : ایران باستان نگهداری می شود . در
زمان هخا منشیان به ویژه دوران حکومت خشایارشا ، نهاوند به
صورت یکی از مراکز لشکری و سوق الجیشی در می آید و مقارن با
انقراض هخامنشیان و حمله اسکندر این شهر مورد حمله قرار می
گیرد که به علت داشتن دژ و باروهای محکم در امان میماند .
تپه باستانی بابا قاسم
در
15 کیلومتری شهر نهاوند ، در ضلع شمالی روستای بابا قاسم خرابه
های مرتفعی وجود دارد که از قلعه های دوره اشکانی بوده است این
خرابه ها به خرابه های قلعه سرسام گبری هم شهرت دارد . قسمتی
از ساختمانهای اهالی روستای باباقاسم نیز بر روی بخشی از
محدوده این تپه بنا شده اند همچنین ، در سال 1369 باستان
شناسان میراث فرهنگی نمونه هایی از سفالهای این تپه را جهت
آزمایش جمع
آوری نموده اند . از این قلعه تاریخی ، گرچه جز خرابه ای
نمانده است اما جای تامل است ، که علی رغم گذشت قرنها ، چگونه
هنوز هم ویرانه هایی بسیار مرتفع از این قلعه برجای مانده اند
؟ که شاید حاکی از شکوه و جلال و استحکام آنها بوده باشد .
برای بازدید از این یادگار
: تاریخ باستان می توان از طریق جاده فرعی
نهاوند ، به روستای باباقاسم منشعب از 8 کیلومتری جاده ورودی
این شهرستان از سمت ملایر اقدام نمود
.
مقبره نعمان بن مقرن
(باباپیره )
نعمان بن مقرن
، فرمانده سپاه اسلام در جنگ معروف نهاوند بین اعراب و
ساسانیان بود که در سال 18 یا 21 هجری در نهاوند اتفاق افتاد
پس از استقرار سپاه اسلام درپای کوه آردوشان ( آردوشاهان )،
سپاهیان ایران نیز به فرمان فیروزان ( ذولحاجب ) ، در قلعه
معروف نهاوند ( که 16 راه مخفی به صورت معبر زیرزمینی داشته
است ) حالت تدافعی گرفته بودند . آتش این جنگ به دستور نعمان
افروخته شد ، ولی وی در همان روزهای اول جنگ شهید شد و پیکر او
را در همان محل جنگ در دامنه کوه آردوشان و در کیلومتر 3 جاده
نهاوند به کرمانشاه (در سمت راست جاده) دفن کردند ،
: فعلا
بقعه مربع شکلی نیز بر روی آن ساخته شده است قبرستانی از کشته
شدگان این جنگ نیز ، در جنب قبر وی وجود دارد با شهادت او
فرماندهی سپاه اسلام به فرد دیگری به نام حزیفه محول شد و
بالاخره مقاومت نیروهای محافظ قلعه در یکی از دروازه ها شکسته
شد و قلعه به تصرف سپاه اسلام درآمد . این امر از یک سو به
دلیل عدم وجود پایگاه مردمی در حکومت طبقاتی ساسانیان و روا
داشتن ظلم ، تبعیض ، اشرافی گری و درجه بندی طبقاتی در جامعه
ایران آن روز و از سوی دیگر به دلیل استقبال ایرانیان از آیین
حیات بخش اسلام ، پیروزی های پی در پی نصیب مسلمانان نمود و
سلسله ساسانیان در ایران منقرض گردید . به همین دلیل اعراب این
جنگ را فتح الفتوح نامیدند . این موضوع از این لحاظ ارزشمند می
باشد که ایرانیان شکست نخوردند ، بلکه به دلیل ظلم و ستم
ساسانیان و انتخاب ایدئولوژی اسلامی به حکومت خود پشت کردند و
نهاوند را می توان دروازه ورود اسلام به ایران دانست زیرا پس
از جنگ نهاوند ، در سایر نقاط ایران مقاومت مهمی در برابر
مسلمین صورت نگرفت .
مقبره شیخ ابوالعباس نهاوندی
این مقبره در
محل قدیمی درب شیخ قرار گرفته است . صاحب قبر ، شیخ ابوالعباس
احمد بن محمدبن فضل نهاوندی ، از عرفای نامدار تاریخ تصوف
ایران در سده چهارم هجری است ، که در زمان حکومت عضد الدوله
دیلمی می زیسته است . سنگ قبر موجود حاکی از آن است که بنای
کنونی در دوره قاجاریه احداث شده است .
|